Rak trzustki

Rak głowy trzustki

Informacje dotyczą :

• głowy trzustki ( C25.0 wg ICD-10),
• raka gruczołowego (części egzokrynnej trzustki) ( C25.0-2.8 wg ICD-0 wyd. II WHO 1990)
• pierwotnego , czyli wywodzącego się z komórek trzustki

definicje:

• głowa trzustki: część trzustki położona na prawo od lewego brzegu żyły krezkowej górnej. Wyrostek haczykowaty należy do głowy trzustki.
• okoliczne ( regionalne = N) węzły chłonne głowy trzustki ( wg TNM wyd. 4 z 1987 r):
  • pnia trzewnego
  • okołotrzustkowe
    • powyżej i poniżej głowy oraz trzonu trzustki
    • trzustkowo-dwunastnicze przednie i tylne,
    • odświernikowe,
    • krezkowe bliższe
    • przewodu żółciowego wspólnego,
• przerzuty odległe ( M) dla raka głowy trustkiwg TNM wyd. 4 z 1987 r
  • • pozaregionalne węzły chłonne, w tym
    • okołoaortalne
    • węzły wnęki sledziony ( wyjątkowo rzadko występują)
    • ogona trzustki
  • krwiopochodne: wątroba, płuca, opłucna, rzadko kości i nadnercza.
  • otrzewna, sieć większa

Drogi szerzenia się:

• przez ciągłość: tkankę tłuszczową okołotrzustkową, otrzewną, krezke jelita, przewód żółciowy wspólny, dwunastnicę, żżołądek, poprzecznicę oraz przestrzeń zaotrzewnową ( żyłę wrotną i głowną dolną, aortę, nerwy trzewne)
• drogą chłonną: węzły chłonne okołotrzustkowe, aorty brzuszneji i wneki wątroby. Wyjątkowo do wnęki śledziony
• drogą krwiopochodną: najczęściej wątroba, ale równiez płuca i opłucna, rzadko kości i nadnercza.
• na otrzewnej, krezce jelita i w sieci większej

Rak głowy trzustki nie daje przerzutów do wezłów chłonnych wzdłuż małej i dużej krzywizny żołądka.

Do oceny stopnia zaawansowania choroby przed leczeniem służy:

• tomografia komputerowa (TK)(wielodetektorowa, wielofazowa, spiralna).
• Laparoskopia ( zmiany przerzutowe w wątrobie i otrzewnej o objetości mniejszej od progu wykrywalnosci TK)
• poziom CA 19.9 w surowicy ( poziom powyżej 750 U/ml wiąze się z wysokim prawdopodobieństwem choroby w dużym zaawansowaniu miejscowym lub uogólnionej)

• Opis badania TK powinien zawierać następujące dane:
• stwierdzenie obecności lub nieobecności zmian przerzutowych w wątrobie lub otrzewnej,
• opis drożności zyły krezkowej górnej (SMV) i zyły wrotnej (PV),
• opis związku SMV i PV i ich dopływów z guzem,
• opis związku guza z tętnicą krezkową górną ( SMA), pniem trzewnym, tętnicą wątrobową i żołądkowo-dwunastnicza,
• stwierdzenie obecności lub nieobecności naczyń patologicznych.

Jeśłi wykonane badanie TK nie pozwala na ocenę tych elementów to należy przed zaplanowaniem leczenia powtórzyć badanie TK zgodnie z protokołem badania guzów trustki.

• Kiedy decydować się na operację w zamierzeniu radykalną ?
• guz jest resekcyjny tzn. nie nacieka żadnej z następujących struktur naczyniowych:
  • tętnicy krezkowej górnej,
  • żyły wrotnej,
  • żyłu krezkowej górnej
  • tętnicy wątrobowej
  Stwierdza się to na podstawie drożności naczynia ( TK), braku cech nadciśnienia wrotnego (objaw pośredni niespecyficzny) i obecności marginesu zdrowej tkanki pomiędzy guzem a naczyniami
• guz jest w stadium zaawansowania miejscowym ( T+N0M0) lub regionalnym (TN+M0), czyli nie ma przerzutów odległych (M)

Czy przed leczeniem operacyjnym konieczne jest rozpoznanie cytologiczne/histologiczne?
Istnieją dwie szkoły postępowania:

• jedna uznająca, że u pacjentów u których obraz kliniczny i radiologiczny odpowiada resekcyjnemu guzowi trzustki resekcja powinna być przeprowadzona bez rozpoznania mikroskopowego, czyli byc zabiegiem diagnostycznym i jednocześnie leczniczym. Jest to dopuszczlne jeśli nie jest dostępna biopsja trzustki, a wskaśniki chorobowości i smiertelności związane z pankreatektomią sa dopuszczalnie niskie.
• druga szkoła zaleca biopsje przedoperacyjną cieńko lub gruboigłową ( pod kontrolą USG, TK, EUS)

• Rodzaje operacji w zamierzeniu radykalnych ( skróty i nazwy angielskie):
• PD = PancreatoDuodenectomy = Whipple procedure (pancreaticoduodenal resection)
• PPD = Pylorus preserving PD
• DP = Distal Pancreatectomy (for tumors of the body and tail of the pancreas)
• TP = Total Pancreatectomy (when necessary for adequate margins)

1. Piśmiennictwo:
2. Pisters i wsp.: Leczenie gruczolakoraka ograniczonego do trustki. ASCO Educational Book 2003, wyd. polskie, str. 253-276
3. Kozuschek red.: Chirurgia trzustki PZWL Warszawa 1999
4. Spissl i wsp. : Atlas TNM, Sanmedica Warszawa 1994

Informacja dla pacjentów:

Ta strona została stworzona wyłącznie dla celów edukacyjnych, a nie dla udzielania porad medycznych, diagnozowania czy leczenia chorób. Nie zastępuje profesjonalnej opieki medycznej. Jeśli Pan/Pani ma lub przypuszcza, że ma problem ze zdrowiem należy skontaktowć się ze swoim lekarzem.